Panache

Panache είναι η δέσμη απο φτερά και στην εραλδική χρησιμοποιείται ως ορολογία για τα φτερά στρουθοκαμήλου (panache of three ostrich feathers argent ή πιο σύγχρονα plume of three ostrich feathers argent) που με το χρυσό διάδημα και το moto "Ich dien' " (Υπηρετώ) αποτελούν τα 'Φτερά του Πρίγκηπα της Ουαλίας', το εραλδικό έμβλημα (badge και όχι coat-of-arms) του heir apparent του Θρόνου της Βρεταννικής Μοναρχίας.

Η panache συνδέθηκε με την ηρωική φυσιογνωμία του Εδουάρδου, του Μαύρου Πρίγκηπα και κατέληξε να σημαίνει....

...να σημαίνει κάτι αμετάφραστο, κάτι ανάμεσα σε μπραβάντο και χιούμορ και εκκεντρικότητα ... και τέλοσπάντων ό,τι έδινε ιδιαιτερότητα στον χαρακτήρα του Δούκα του Γουέλλινγκτον, του "Κινέζου" Γκόρντον, του Λώρενς της Αραβίας, του σερ Γουϊνστον και όλων των μεγάλων προσωπικοτήτων του Βασιλείου.

Let joy fill every Briton's heart
For now the country's going to make it
At last a King who looks the part
At last a Queen who looks good naked

Blackadder, Blackadder, A monarch with panache
Blackadder, Blackadder He's got a nice moustache

Προσωπικότητες είχαν κι οι Γερμανοί.
Απο τον Μπίσμαρκ και τους αδερφούς φον Χούμπολτ κι απο τον Μαξ Πλανκ και τον Κουρτ Γκέντελ εώς τον δρ Πόρσε και τον Κόνραντ Τσούζε τα Γερμανικά Έθνη αποτέλεσαν φάρο της Ανθρωπότητας σε κάθε τομέα.


Πέρα απο τις ιδιοφυΐες όμως, οι Γερμανοί είχαν να επιδείξουν κι εξωτικές φυσιογνωμίες:

Τον αντιστράτηγο Αλεξάντερ φον Φάλκενχάουζεν, στρατιωτικό σύμβουλο του Τσιανγκ-Κάι Σεκ, που ανακλήθηκε όταν η Γερμανία συμμάχησε με την Ιαπωνία, ανέλαβε στρατιωτικός διοικητής του κατεχόμενου Βελγίου και που κατάφερε να σώσει χιλιάδες βέλγους και εβραίους απο τα στρατόπεδα συγκέντρωσης κάτω απο τη μύτη των ναζί ενώ την ίδια στιγμή συνομωτούσε με τον στρατάρχη Έρβιν φον Βίτσλέμπεν για τη δολοφονία του Χίτλερ στο σχέδιο Βαλκυρία.


Τον Όττο Σκορτσένυ, τον μεγαλύτερο κομάντο όλων των εποχών, που απελευθέρωσε τον Μουσολίνι απο την ορεινή φυλακή του Γκραν Σάσσο, ανάγκασε τον Άιζενχαουερ να λουφάζει αθέατος τα Χριστούγεννα του '44 και που μετά τον πόλεμο έγινε στρατιωτικός σύμβουλος στην Αίγυπτο και εκπαίδευσε τον πρώτο πυρήνα Παλαιστινίων μαχητών, ανάμεσα στους οποίους ήταν ο Γιασσερ Αραφατ


Τον Χανς Ούλριχ Ρούντελ, τον μεγαλύτερο άσο των Στούκα, ο οποίος στην καριέρα του κατέστρεψε περι τα 500 τεθωρακισμένα, 800 λοιπά οχήματα, 150 πυροβόλα, βύθισε ένα αντιτορπιλλικό (πλοίο), δύο καταδρομικά (πλοία), ένα ΘΩΡΗΚΤΟ! (ναι είπαμε, πλοίο κι αυτό, το σοβιετικό θωρηκτό Μαρά) και κάτι ψιλά σε γέφυρες, τραίνα κι αεροπλάνα....


Τον Κόμη Χυατσίνθ Στράχβιτς φον Γκρος-Τσάουχε ουντ Καμινέτς, τον πιο επιτυχημένο διοικητή τεθωρακισμένου σχηματισμού στο ανατολικό μέτωπο. Η δράση του κόστισε στους Σοβιετικούς πολλές εκατοντάδες τανκς και ο ίδιος απέκτησε το προσωνύμιο "Ο Κόμης των Τεθωρακισμένων" (Der Panzergraf)

Όλοι τους υπεράνθρωποι. Και όλοι τους, λιγότερο ή περισσότερο, βαρετοί.
Ο φον Φάλκενχάουζεν γραφειοκράτης, ο Σκορτσένυ φιλοχρήματος, ο Ρούντελ δεν έβαζε σταγόνα αλκοόλ στο στόμα του (έλεγαν "Hans Ulrich Rudel, er trinkt nur Sprudel" - Χανς Ούλριχ Ρούντελ, πίνει μόνο μεταλλικό νερό) και πάει λέγοντας.


Δύο ήταν οι εξαιρέσεις. Ο Ράινχαρντ Χάιντριχ (ένα ανθρωποειδές - πρότυπο του ναζιστικού ιδεώδους) και ο Στρατηγός Ορεινών Στρατευμάτων (General der Gebirgstruppen) Γιούλιους Ρίνγκελ, διοικητής της 5ης Ορεινής Μεραρχίας, ο οποίος πριν καλά καλά τελειώσει η μάχη της Κρήτης, πήρε το όπλο του και ανέβηκε στα Λευκά Όρη των Χανίων για να κυνηγήσει κρι-κρι.

Βεβαίως... βεβαίως, η Κρήτη είναι άλλη υπόθεση.

Η Κρήτη είναι υπόθεση ηρώων. Και όπως θα λέγαμε και οι Κρητικοί, και κουζουλών.

Υπόθεση κουζουλών ανθρώπων (ή ανθρώπων με "πανάς") είναι ο ανορθόδοξος πόλεμος.
Και καθώς η Γαλλία κατέρρεε μπροστά στα Γερμανικά πάντσερ και ο ορθόδοξος πόλεμος πήγαινε κατά διαόλου για τους Συμμάχους, τα σκονισμένα συρτάρια της MI (R) (Military Intelligence - Research) άνοιξαν και ήρθαν στο φώς οι φάκελοι των ένδοξων καθαρμάτων που θα διέπρεπαν στην αναποτελεσματικότητα και το κωλοβάρεμα στο Κάιρο και θα έδιναν έμπνευση για τα πικάντικα απαξιωτικά μυθιστορήματα του Evelyn Waugh.

Η MI(R) όμως είχε στρατολογήσει και αξιόλογους ανθρώπους. Προφανής επιλογή για την οργάνωση υπογειου δικτύου στην Κρήτη ήταν ένας πρώην έφορος του αρχαιολογικού χώρου στην Κνωσό και συνεργάτης του Arthur Evans.

John Devitt Stringfellow Pendlebury (1904 - 1941)

Ο John Devitt Stringfellow Pendlebury (1904 - 1941) δεν ήταν ο μέσος τυχοδιώκτης που στρατολογούσε συνήθως η S.I.S. (Secret Intelligence Service, δηλαδή η ΜΙ6 και τα παρακλάδια της, κυρίως η MI R η οποία αργότερα μετονομάστηκε σε SOE - Special Operations Executive) και που έφτανε στο Στρατηγείο Μέσης Ανατολής με έναν αέρα "μπον πουρ λ' Οριάν" και διάθεση καλοζωίας με όπλα, εκρηκτικά και απαράμιλλο στύλ.

Καταξιωμένος αρχαιολόγος, απόφοιτος του Pembroke College του Cambridge και Old Wykehamist (Old Wykehamists είναι οι απόφοιτοι του Winchester College), ο Pendlebury ήταν ιδανική επιλογή να έρθει στην Ελλάδα ως υποπρόξενος στο Ηράκλειο λόγω της οικειότητάς του με την Κρήτη. Συνάδελφοί του αρχαιολόγοι είχαν μαρτυρίες απο εργάτες στις ανασκαφές ότι ο Pendlebury μιλούσε Ελληνικά σαν Κρητικός, μπορούσε να επινοεί μαντινάδες και ξεπερνούσε στο ποτό οποιονδήποτε ντόπιο.

Αυτό είναι και το μόνο συμβατικό σημείο στην όλη ιστορία του.

Ήδη είχε βγάλει το ένα του μάτι παίζοντας με μολύβι στα 8 του, ενώ κυκλοφορούσε πάντα με ένα μπαστούνι με κρυμμένο ξίφος (και όταν δεν χρησιμοποιούσε το ξίφος, χρησιμοποιούσε το μπαστούνι ως μαχητικό ραβδί με μια τεχνική που είχε μάθει στην Αίγυπτο όσο ήταν στις ανασκαφές στο Τελλ ελ-Αμάρνα).

Σε παρόμοιο ρόλο με αυτόν μεταφέρθηκε στη Μέση Ανατολή ένας Οξφορδιανός διδάκτορας, ο Nick Hammond, ο οποίος όμως ειδικευόταν στην Αλβανία και την Ήπειρο. Περισσότερο ως φάρσα στο Αρχηγείο στο Κάιρο και λιγότερο ως προφύλαξη απέναντι στην άχρηστη Γερμανική αντικατασκοπεία, σε ό,τι αφορούσε την μεταξύ τους επικοινωνία ο μεν Pendlebury χρησιμοποιούσε το Κρητικό ιδίωμα και ο Hammond το Ηπειρώτικο.


Παρόλ'αυτά, ο Διοκητής των Δυνάμεων της Μέσης Ανατολής, Αντιστράτηγος Archibald Wavell - αργότερα Η Αυτού Εξοχότης ο Στρατάρχης Archibald Percival Wavell, The Rt Hon. 1st Earl (κόμης) Wavell, Viscount (υποκόμης) Keren της Ερυθραίας και Winchester, GCB, GCSI, GCIE, CMG, MC, PC και προτελευταίος Αντιβασιλεύς της Ινδίας - φαίνεται πως ανεχόταν τέτοιου είδους ιδιοτροπίες, μάλλον επειδή ήταν Old Wykehamist κι ο ίδιος.

Βέβαια, ο Pendlebury δεν χρειαζόταν κάποιου είδους προστασία. Ακόμα κι όταν τον επέπλητταν δεν άλλαζε μυαλά. Όταν κάποιο μέλος του Υπουργικού Συμβουλίου ενοχλήθηκε επειδή σε σήμα του ο Pendlebury χρησιμοποίησε τη λέξη "μπάσταρδος", αυτός απάντησε στον Υπουργό ότι "καθώς η λέξη (μπάσταρδος) βρίσκεται στο βιβλίο των κωδικών, προορίζεται σαφώς για να χρησιμοποιείται. Επίσης ο κύριος Υπουργός είναι αρκετά μεγάλος για να γνωρίζει τις αλήθειες της ζωής και άλλωστε ήταν η μόνη λέξη που ταίριαζε στο πρόσωπο στο οποίο αναφερόμουν".

Εγκαταστάθηκε αρχικά στη βίλα Αριάδνη (την παλιά κατοικία του Arthur Evans) και προσπαθούσε (όχι ιδιαίτερα, είναι η αλήθεια...) να παίξει το ρόλο του Υποπρόξενου. Τον περισσότερο καιρό όμως έλειπε στα βουνά, όπου έκανε αναγνώριση εδάφους, αναζητούσε τους παλιούς του συνδέσμους και ενίσχυε τους δεσμούς με τους ντόπιους οπλαρχηγούς.
Όποτε έλειπε σε τέτοιου είδους "μυστικές" αποστολές, για να ειδοποιήσει το προσωπικό του να μην τον περιμένουν, άφηνε πάνω στο γραφείο του το γυάλινό του μάτι...

Βεβαίως η μυστικότητα αυτών των αποστολών ήταν μια πολύ σχετική έννοια και κανείς δεν ξεγελάστηκε ως προς τον ρόλο του, αλλά ακόμα και ως προς αυτό οι Γερμανοί τα θαλάσσωσαν και για μήνες ακόμα μετά τη Μάχη της Κρήτης, πάνω απο ένα χρόνο απο τότε που πήγε στο νησί ο Pendlebury, τον αποκαλούσαν στις αναφορές τους "Pendleburg".


Όπως και να'χει η Ελλάδα δεν έμεινε ουδέτερη για πολύ. Μετά την επίθεση των Ιταλών, ο Άγγλος Πρόξενος Sir Michael Palairet, δια του (πραγματικού) υποπρόξενου Harold Caccia, έπεισε την ελληνική διοίκηση να στείλει την Κρητική Μεραρχία στο μέτωπο λέγοντας "Θα προσέχουμε εμείς την Κρήτη για εσάς".

Ο Pendlebury φόρεσε τη στολή του ιππικού και ανέλαβε ανοιχτά πλέον τα καθήκοντά του. Στα χωριά τον υποδέχονταν με ενθουσιασμό, τον περιέφεραν σηκωτό στους ώμους, επίσκοποι τον ευλογούσαν και όπως λέει κι ο ίδιος, στις αρχές του πολέμου "anglophily was rampant" (Η αγγλοφιλία είχε θεριέψει)

Το κύριο μέλημα του Pendlebury ήταν η δημιουργία μιας εφεδρικής Κρητικής δύναμης που θα αντικαθιστούσε την Κρητική Μεραρχία που μαχόταν στα βουνά της Αλβανίας και η οργάνωση του ανταρτοπολέμου σε περίπτωση που τα πράγματα πήγαιναν άσχημα.

Ήταν μια φρενήρης περίοδος κατά την οποία ο Pendlebury προσπαθούσε να εξοπλίσει τους ορεσίβιους Κρήτες (η άθλια κυβέρνηση Μεταξά είχε κατασχέσει μεγάλο μέρος του οπλισμού παραβιάζοντας αναίσχυντα το αρχαίο και ένδοξο έθιμο και δικαίωμα των Κρητών να φέρουν όπλα) και να προσπαθήσει να συμβιβάσει τους οπλαρχηγούς μεταξύ τους (οι φατρίες μεγάλων οπλαρχηγών όπως ο Μπαντουβάς και ο Σατανάς χωρίζονταν με αιματηρές βεντέτες). Παράλληλα οργάνωνε και συμμετείχε σε επιδρομές στα (ιταλικά τότε) Δωδεκάνησα.


Τα ντουλάπια του γραφείου του ξεχείλιζαν με όπλα κι εκρηκτικά και όργωνε τα βουνά για να καταστρώσει τα σχέδιά του. Όμως το Κάιρο δεν μπορούσε να τον προμηθεύσει με τον απαιτούμενο αριθμό όπλων λόγω ελλέιψεων που οφείλονταν στους γερμανικούς βομβαρδισμούς των αγγλικών εργοστασίων.

Η χειρότερη παράλειψη του Καΐρου όμως ήταν το ότι αγνόησε το αίτημα του Pendlebury για χορήγηση στολών στους Κρητικούς, αφήνοντάς τους εκτεθειμένους στην ποινή για τους ατάκτους μαχητές (συνοπτική εκτέλεση και αντίποινα για όσους τους υποστηρίζουν).

Ως προς αυτό το θέμα, ο Pendlebury δεν έτρεφε αμφιβολίες σχετικά με το παράνομο του να οργανώνει ανταρτοπόλεμο με αμάχους, πέρα απο μια πιθανή τακτική δύναμη Κρητών, ούτε για τις συνέπειες που θα είχε ο ανταρτοπόλεμος στον άμαχο πληθυσμό.

Όμως η νοοτροπία του, ο ρομαντισμός με τον οποίο έβλεπε τους ντόπιους αλλά και τον πόλεμο εν γένει, ως Λώρενς της Αραβίας για την Κρήτη, η παρορμητικότητά του αλλά και οι αγγλικές σκοπιμότητες δεν άφηναν περιθώρια σε πιο μετριοπαθείς προσεγγίσεις.

Άλλωστε για τον ίδιο πίστευε πως υπήρχαν μόνο δυο επιλογές, ή επιτυχία ή θάνατος. Στο τελευταίο γράμμα του προς τη γυναίκα του, την Hilda White (επίσης αρχαιολόγο), έκλεισε γράφοντας "love and adieu".


Όταν η αναπόφευκτη εισβολή ήρθε, την πρώτη ημέρα ο Pendlebury πήρε μέρος στην επίθεση για την ανακατάληψη του Ηρακλείου απο τους Γερμανούς (πάντα υποστήριζε ότι το μπαστούνι με το κρυμμένο ξίφος ήταν το καλύτερο όπλο κατά των αλεξιπτωτιστών). Την επομένη, με την απομάκρυνση των Γερμανών απο την πόλη, ξεκίνησε με το αυτοκίνητό του στον κύριο οδικό άξονα προς Χανιά, μια ανεξήγητη κίνηση που τον άφηνε εντελώς εκτεθειμένο.


Σχεδόν αμέσως έπεσε πάνω σε ένα απόσπασμα Γερμανών. Στη μάχη που ακολούθησε οι αναφορές λένε πως σκότωσε τρεις αλεξιπτωτιστές πριν τραυματιστεί και συλληφθεί. Γερμανοί γιατροί τον περιποιήθηκαν σε μια κοντινή αγροικία, όμως επειδή η στολή του είχε γεμίσει αίμα, οι χωρικοί του έδωσαν πολιτικά ρούχα να φορέσει.

Το επόμενο πρωί, 22 Μαΐου του 1941, τον ανακάλυψε μια νεα περίπολος Γερμανών. Όταν τον είδαν τραυματισμένο και με πολιτικά ρούχα θεώρησαν πως είναι άτακτος μαχητής.

Τον έστησαν στον τοίχο και τον εκτέλεσαν.

Μνημείο στο σημείο της πρώτης ταφής του Pendlebury. Σήμερα ο τάφος του είναι στο Συμμαχικό Νεκροταφείο της Σούδας.

ΥΓ. Γύρω απο το όνομα του Pendlebury δημιουργήθηκε ένας θρύλος. Ελάχιστοι ήξεραν τί ακριβώς του συνέβη. Ακόμα και οι Γερμανοί, εώς τον Δεκέμβριο του 1942 πίστευαν ότι υπέκυψε σε τραύματα απο πυρά που είχε δεχτεί στο Ηράκλειο την ημέρα της εισβολής (20 Μαΐου) - και εννοείται πως συνέχιζαν να τον αναφέρουν ως "Pendleburg". Πολλοί Κρητικοί ισχυρίζονταν ότι ήταν ζωντανός στα βουνά, ενώ το πιο εκπληκτικό (και ενδεικτικό της χαλαρότητας που επικρατούσε στο Κάιρο) είναι ότι ο Ταξίαρχος Shearer επικεφαλής της MI (Μέση Ανατολή) ανέφερε στον Churchill στις 28 Αυγούστου 1941, πάνω απο τρείς μήνες μετά το τέλος της Μάχης της Κρήτης "Προσπαθήσαμε επίσης να ρίξουμε με αλεξίπτωτο έναν ασύρματο στον Pendlebury, ο οποίος αυτή τη στιγμή διευθύνει εν πολλοίς την αντίσταση στα βουνά της Κρήτης".

ΥΓ 2. "These Wykehamists have the kind of mind that likes to relax by composing Alcaics on the moving parts of their toy trains." - Evelyn Waugh.

(alcaics : στίχοι σε αλκαϊκή στροφή - λυρικό μέτρο απο τον ποιητή Αλκαίο, για όσους δεν θυμούνται τα αρχαία τους)

.